Музейныя таямніцы або з гісторыі аднаго прадмета. Фірмовая піўная бутэлька піваварнага завода Янік

Добры дзень, дарагія сябры нашага музея! З вамі рубрыка “Музейныя таямніцы… або з гісторыі аднаго прадмета”.
У экспазіцыі музея прадстаўлены вельмі цікавы экспанат, які матэрыяльна сведчыць пра піўную імперыю Лекерт-Янік у дарэвалюцыйнай Беларусі.
Гэта фірмовая піўная бутэлька піваварнага завода Янік, выкананая з празрыстага бутэлькавага шкла з выпуклым крылатым вензелем са стылізаваных літар, якія нагадваюць «Э Я».
Пад вензелем надпіс: “Піваварны завод Э. Ф. Янік Магілёў губ”.
Лекерты – самыя вядомыя півавары ў Беларусі, якія стварылі тут у канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзяў сапраўдную імперыю. Заснавальнікам дынастыі з’яўляецца баварскі падданы Франц Лекерт. Ён з’яўляецца на тэрыторыі Расійскай імперыі ў канцы 1860-х гадоў у рамках чарговай масавай міграцыі жыхароў германскіх дзяржаў і абгрунтоўваецца ў старажытным Магілёве. У губернскім цэнтры прадпрымальны мігрант запускае сваю першую піваварную вытворчасць. Праз 16 гадоў Франц Лекерт рушыць на поўдзень і адкрые другі завод у павятовым Гомелі.
Ужо да канца ХІХ стагоддзя ён самы буйны вытворца піва ў беларускіх губернях. Яго заводы ў Магілёве і Гомелі выпускаюць прадукцыю пад брэндамі “Кульбахскі экспарт”, “Пільзенскі экспарт” і іншымі. У Бабруйску ствараецца размеркавальны склад, якім кіруе яшчэ адзін баварац Себасцін Лейкестэр. Піўныя крамы фірмы Лекерт працуюць у Парычах, Копысі і іншых гарадах і мястэчках Магілёўскай і Мінскай губерняў.
На мяжы стагоддзяў Франц Лекерт робіць сур’ёзнае прырашчэнне да сваёй піўной імперыі – купляе завод графа Гутэн-Чапскага.
Але неафіцыйны тытул галоўнага півавара ён носіць нядоўга – у 1901 годзе бізнесмен памірае.
Яго імперыю ўспадкуе сям’я. Якія прынялі да гэтага часу расійскае падданства ўдава Паўла, сыны Адам, Мікалай і Франц і дачка Эльза дзеляць бізнэс. Менскі завод адыходзіць да ўдавы, гомельскі дастаецца сынам, а магілёўскі атрымлівае Эльза, якая да гэтага часу па мужу Станіславу носіць прозвішча Янік. Раздзел спадчыны адбываецца на паперы, а ў рэальнасці працягвае існаваць імперыя Лекерт-Янік. Сыны кіруюць сваім і матчынымі заводамі, Станіслаў Янік у 1910-я ўваходзіць у лік саўладальнікаў гомельскага прадпрыемства братоў. Самае буйное прадпрыемства гэтага бізнэсу і па сумяшчальніцтве ўсёй дарэвалюцыйнай Беларусі – гэта Менскі №4 піваварны завод «Багемія». У 1913 годзе на ім 75 працоўных вырабляюць піва на суму 350 тыс. рублёў, прадпрыемства мае ўласныя склады ў Вільні і Бабруйску. Асартымент з “Мюнхенскага”, “Пільзенскага” і “Сталовага”.
Магілёўскі завод Эльзы Янік, якім кіруе яе муж Станіслаў, сёлета выпускае піва на 170 тыс. рублёў. На прадпрыемстве працуюць 50 чалавек. У 1904 годзе прадукцыя завода Эльзы Янік удастойваецца сярэбранага медаля на Міжнароднай выставе ў Парыжы.
У 1913 годзе гомельскі завод братоў Лекерт вырабляе піва на 90 тыс. рублёў. На мясцовай вытворчасці занята 36 чалавек, а вараць яны “Баварскае”, “Сталовае”, “Пільзенскае”, “Чорнае” і эль.
Магілёўскаму і гомельскаму заводам са спадчыны Лекертаў-Янікаў так не пашанцуе. Прадпрыемствы спыняць існаванне ў гады Першай сусветнай вайны.