Да 80-годдзя Перамогі Музей гісторыі Магілёва працягвае мерапрыемствы па праграме “Сямейная рэліквія” па пошуку сваякоў удзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны для перадачы ім раней страчаных воінамі ўзнагарод.
За тры гады па ўзгадненні з абласным ваенкаматам пры дапамозе неабыякавых грамадзян было перададзена больш за дзесятак ордэнаў і медалёў. З вялікім эмацыйным водгукам мерапрыемствы прайшлі ў Мінску, Круглым, Магілёве, Жлобіне, нават у далёкім Казахстане і Расійскай Федэрацыі.
19 сакавіка 2025 года ў Музеі гісторыі Магілёва адбылася чарговая перадача баявых узнагарод часоў Вялікай Айчыннай вайны.
Медалі “За адвагу” і “За баявыя заслугі” былі знойдзены на палях Магілёўшчыны мясцовымі жыхарамі падчас сельскагаспадарчых работ і перададзены магілёўскім пошукавікам, а пасля комплексу пошукавых мерапрыемстваў, сваякам уладальнікаў ва ўрачыстай абстаноўцы ў Зале пасяджэнняў магілёўскай Ратушы.
Кіраўнік Магілёўскага абласнога гісторыка-патрыятычнага пошукавага клуба “Вікру” Мікалай Барысенка адзначыў, што сёння ёсць усе магчымасці для пошуку ўладальнікаў страчаных узнагарод:
— Дзякуючы таму, што зараз вельмі добрыя архіўныя базы, па іх удалося ўстанавіць уладальнікаў страчаных узнагарод і даведацца, за што гэтыя медалі былі атрыманы.
Увосень 2022 года магіляўчанка Ірына Уляцёнак знайшла на сваім агародзе медаль «За адвагу» і перадала яе пошукавіку Віктару Бельскаму. Ён пачаў пошукі яе ўладальніка, але завяршыць не паспеў, заўчасна пайшоў з жыцця. Праз запыт у Цэнтральны архіў Міністэрства абароны Расійскай Федэрацыі па нумары медаля ўдалося ўстанавіць імя героя, якому яна прызначалася. Ім аказаўся наш зямляк яфрэйтар Іларыён Кіркалаў, ураджэнец вёскі Ардаць Шклоўскага раёна. Ён прайшоў усю вайну ад моманту прызыву 8 ліпеня 1941 года да перамогі над Японіяй. Ваяваў сапёрам 156-га інжынерна-сапёрнага ордэна Аляксандра Неўскага батальёна 12-й інжынерна-сапёрнай рыжскай брыгады. Пасля вайны пражываў у Магілёве. У красавіку 1945 года ў наступальных баях яфрэйтар Кіркалаў з двума байцамі разведаў шлях прасоўвання баявой тэхнікі да пярэдняга краю праціўніка. Пад агнём ворага выявіў і абясшкодзіў 21 супрацьтанкавую міну, чым прадухіліў падрыў баявой тэхнікі. За праяўленую мужнасць быў узнагароджаны медалём “За адвагу”, які сёння быў перададзены ўнукаваму пляменніку Іларыёна Сяргеевіча Васілю Кіркалаву.
Яшчэ адна ўзнагарода была знойдзена ў агародзе пры пасадцы бульбы ў вёсцы Банькі Круглянскага раёна. Медаль “За адвагу” знайшоў Дзмітрый Андрыенка. Зміцер Леанідавіч знайшоў узнагароду і перадаў яе ў «Вікру». Па нумары ўзнагароды было ўстаноўлена, што яна належала Сяргею Кунцэвічу, 1910 года нараджэння, ураджэнцу той самай вёскі Банькі. Ён быў прызваны ў рады Чырвонай арміі Круглянскім раённым ваенкаматам 29 кастрычніка 1944 года. Медалём “За адвагу” ўзнагароджваўся двойчы. 12 сакавіка і 23 траўня 1945 гады. Першы раз як стрэлак 2-й роты за баі ў раёне Латвійскай ССР, у другі — ужо як камандзір аддзялення 2-й стралковай роты 977-га стралковага палка 290-й дывізіі ў званні малодшага сяржанта. У баі 24 лютага 1945 года ў раёне вёскі Рачы Латвійскай ССР, адлюстроўваючы спробу ворага ўклінавацца ў нашу абарону, агнём аўтамата забіў шэсць немцаў.
Медаль “За баявыя заслугі” быў знойдзены восенню 2023 года на тэрыторыі прыватнага дома ў Бабруйску Сяргеем Кузняцовым. Належала ўзнагарода Івану Насалюку, 1926 года нараджэння, ураджэнцу вёскі Даўбізна Высокаўскага раёна Брэсцкай вобласці, прызванаму 5 верасня 1944 года Высокаўскім райваенкаматам. Ваяваў Іван Насалюк гарматным нумарам адзін батарэі ў 1958-м знішчальна-процітанкавым артылерыйскім Чырванасцяжным палку 41-й асобнай знішчальна-процітанкавай артылерыйскай Калінкавіцкай Чырванасцяжнай ордэна Багдана Хмяльніцкага брыгадзе. Да сваёй узнагароды быў прадстаўлены 23 чэрвеня 1945 гады за тое, што пры прарыве абароны суперніка ў раёне ракі Одэр хутка і своечасова забяспечваў свая прылада боепрыпасамі для вядзення агню па ворагу. А праз год ён загінуў у Нямеччыне пры выкананні службовых абавязкаў.
Дырэктар Музея гісторыі Магілёва С.І.Бяспанскі
